Miscommunicaties zijn aan de orde van de dag en vormen de hoofdoorzaak van verbroken relaties, ruzies en ergernissen in het dagelijks leven. Dat hoort er bij kun je denken, maar liever ga je natuurlijk zoveel mogelijk negativiteit uit de weg. De psychologische theorie over de dramadriehoek kan hier goed bij van pas komen.
De dramadriehoek behoort tot de zogenaamde transactionele analyse, die wordt gebruikt voor de persoonlijkheidstheorie. Transactionele analyse is de basis voor psychotherapeutische behandelingen over de hele wereld. Grondlegger van de dramadriehoek is Stephen Karpman. Hij was een leerling van de geestelijk vader van de analytische psychologie Carl Gustav Jung. De dramadriehoek wordt ook wel Karpman-driehoek genoemd en staat ook bekend als reddingsdriehoek.
Dramadriehoek uitleg
Maar wat is nu de precieze theorie achter deze reddingsdriehoek? Een driehoek bestaat uit drie punten en als het gaat om de dramadriehoek worden de punten ingenomen door:
- De aanklager
- De redder
- Het slachtoffer
Dit zijn de drie basisrollen in discussies en miscommunicaties. Mensen positioneren zichzelf onbewust in de punten van de dramadiehoek. Door middel van communicatie met anderen voorzien we in bepaalde behoeftes. De rollen zijn niet vast, maar kunnen per communicatie wisselen. Zo kun jij je op één en dezelfde dag in een gesprek met je geliefde opwerpen als redder, terwijl je op je werk
de slachtofferrol inneemt.
Kenmerkend voor alle rollen in de dramadriehoek is dat niemand de verantwoordelijkheid draagt voor zichzelf. De aanklager communiceert, omdat hij of zij ergens ontevreden en een ander de schuld geeft. De aanklager is boos, oordelend en heeft door zijn boosheid niet in staat te vertrouwen op het kunnen van de ander.
De redder draagt continu oplossingen aan voor anderen en neemt de problemen van anderen hoog op. Redders lossen nog liever de problemen van anderen op dan dat ze een conflict aangaan of iemand op zijn verantwoordelijkheden wijst. Uit dit gedrag blijkt dat de redder niet erkent dat de ander het vermogen heeft om voor zichzelf te denken en op te komen.
Het slachtoffer voelt zich, zoals de naam al doet vermoeden, mikpunt van vrijwel alles in zijn leven. Slachtoffers halen zichzelf naar beneden en voelen zich minderwaardig. ‘Ja, maar’ en ‘Daar kan ik niets aan doen’ zijn uitspraken die bij het slachtoffer passen.
Het ‘probleem’ van deze communicatie is dat niemand zijn of haar eigen verantwoordelijkheid neemt. Hiermee is het als het ware een vicieuze cirkel van misscommunicaties.
Winnaarsdriehoek
We moeten dus zorgen om uit alle rollen van de dramadriehoek te blijven. De eerste stap in het doorbreken van de vicieuze cirkel is in situaties te herkennen dat je een van de rollen inneemt en hierop te anticiperen. Herken je de dramadriehoek tijdens de communicatie? Probeer dan naar het midden van de driehoek te gaan. Dit wil zeggen dat de spelers naar hun eigen gevoel moeten keren om te beseffen waarom zij zich in die rol gedragen. De volgende stap is het nemen van eigen verantwoordelijkheden.
De positieve tegenhanger van de dramadriehoek is de winnaarsdriehoek, die bestaat uit:
- Realisme
- Feedback geven & vragen
- Helpen
Om in de winnaarsdriehoek terecht te komen is een flinke dosis zelfkennis en lef vereist. Het slachtoffer heeft realisme nodig om zijn eigen verantwoordelijkheid te nemen in plaats van andere als de schuldige aan te wijzen. Verder moet het slachtoffer zelf op zoek gaan naar oplossingen voor problemen.
De aanklager kan zijn gedrag positief ombuigen door op een vriendelijke en constructieve manier feedback te geven. Het aangeven van grenzen is een zeer belangrijk middel voor de aanklager om in de winnaarsdriehoek te komen.
De redder kan zijn gedrag ombuigen in hulp door duidelijke afspraken te maken en nooit iets meer te doen dan dat. Zo kan hij voorkomen dat er te veel hooi op zijn vork terecht komt en anderen misbruik van hem maken.
Het allerbelangrijkste voor alle communicerende partijen is dus eerlijkheid. Wees eerlijk tegen anderen, maar vooral ook tegen jezelf.
